नेपाल लाइभ
मंसिर ९, २०७४| प्रकाशित २३:३८
उर्मिला यादव महिला अधिकारको क्षेत्रमा विगत १५ वर्षदेखि काम गर्दै आएकी छन्। जनकपुरलाई कार्यक्षेत्र बनाएर उनले महिलाका विभिन्न समस्याबारे बहस गर्ने र सरोकारवालाहरुको ध्यानाकर्षण गराउन भूमिका खेलिरहेकी छन्। मधेसका महिलाको लामो समयदेखिको समस्यालाई नजिकिएको चुनावसँग जोड्दै किशोर दहालले उनीसँग जनकपुरमा गरेको कुराकानीः
मधेसको महिलाको मुख्य समस्या के हो?
मुख्य रुपमा पुरुषवादी चिन्तन र हाम्रा कतिपय रीतिरिवाजले महिलालाई दबाएर राखेको छ। उनीहरु खुलेर अगाडि आउन पाएका छैनन्। उनीहरुले अवसर पनि पाएका छैनन्। यद्यपि यहाँ पढेलेखेका, नेतृत्व गर्न सक्ने महिला पनि छन्। आन्दोलनमा पनि महिलाको उपस्थिति उल्लेखनीय छ। उनीहरु सक्रिय पनि छन्। तर, अवसरमा पुरुष हावी भएको देखिन्छ। जस्तो, स्थानीय तहको चुनावमा पनि महिलालाई कुनै दलले मेयरमा विश्वास गरेनन्। महिलाले चलाउन सक्दैनन् भन्ने मानसिकता छ।
त्यसो भए यहाँका महिलाको लडाइँ चाहिँ के हो त?
हामी ५१ प्रतिशत छौं भने हामीले बराबरी अवसर पाउनुपर्छ। बोल्न, आन्दोलन र संघर्ष गर्न महिला सक्षम छन् भने राजनीतिक अवसरमा सक्षम किन नहुने भन्ने हाम्रो मुख्य प्रश्न हो। हामीले पद पायौं भने हाम्रो क्षमता देखाउन सक्छौं। स्थानीय तहदेखि माथिल्लो निकायसम्म पुरुष नै निर्णायक बनेर बसेका छन्। पदमा पुग्ने अवसर दिइयो भने बाँकी ठीक हुँदै आउँछ।
यो चुनावमा महिलाको मुख्य अपेक्षा के छ त?
मुख्य रुपमा महिलाको प्रतिनिधित्व कति हुन्छ भन्ने नै अहिलेको सरोकार हो। प्रत्यक्षतर्फ निकै कम महिलाको उम्मेदवारी परेको छ। महिला बढी उम्मेदवार भइदिएको भए बढी निर्वाचित हुने थिए। उनीहरुले महिलामैत्री कानुन बनाउन भूमिका खेल्ने थिए। तर, त्यो अवस्था रहेन। पुरुष नै हावी भएका छन्।
महिलाको बढी प्रतिनिधित्व भएर महिलामैत्री कानुन बन्ला जस्तो लाग्छ?
प्रत्यक्षतर्फ नभए पनि समानुपातिकबाट केही सांसदहरु जानुहुन्छ। उहाँहरुले महिलाको पक्षमा बोल्नुहुन्छ, संघर्ष गर्नुहुन्छ भन्ने विश्वास लाग्छ। तर, पार्टी हाँक्ने पुरुषहरु नै हुनुहुन्छ। त्यसैले महिलाको संघर्ष कति सफल होला, त्यो त कुर्नैपर्छ।
महिलाकै हकमा पनि पहाडे महिलाको निर्णय र सम्पत्तिमा अलि बढी अधिकार र पहुँच देखिन्छ। मधेसमा त्यो किन कम भएको?
त्यस्तो छैन। त्यो भनिने र सुनिने कुरा मात्रै हो। तराईका महिलाको अवस्थामा धेरै सुधार भएको छ। तर, श्रीमानले खान–लाउन दिइहाल्छ भने बाँकी कुरा किन चाहियो भन्ने सोचाइले पहिल्यैदेखि निरन्तरता पायो। हामीले पनि त्यही देख्यौं। तर, अहिले केही सुधार हुँदै आएको छ। सम्पत्ति र निर्णयमा अधिकार त पहाडको पनि शहरी भेगको महिलामा केही होला, तर भित्री गाउँमा त मधेसकै जस्तो अवस्था छ। दुःख उस्तै हो।
चेतनास्तर उकास्ने, अवसरमा पहुँच बढाउन भूमिका खेल्ने दायित्व त राजनीतिक दलहरुको पनि हो। उनीहरुले किन प्रयास नगरेका?
उनीहरु बोल्छन् मात्रै, व्यवहारमा देखाउँदैनन्। उनीहरु भाषण मात्रै गर्छन्। पुरुष नेताहरुमा महिला अगाडि नबढून् भन्ने सोच छ। पहिलेदेखि गढेर बसेको विचार हावी छ। सबै उस्तै छैनन्, कतिपय त अगाडि बढाउन सघाउनेहरु पनि छन्।
नेपाल लाइभमा प्रकाशित / http://nepallive.com/story/6786
मंसिर ९, २०७४| प्रकाशित २३:३८
उर्मिला यादव महिला अधिकारको क्षेत्रमा विगत १५ वर्षदेखि काम गर्दै आएकी छन्। जनकपुरलाई कार्यक्षेत्र बनाएर उनले महिलाका विभिन्न समस्याबारे बहस गर्ने र सरोकारवालाहरुको ध्यानाकर्षण गराउन भूमिका खेलिरहेकी छन्। मधेसका महिलाको लामो समयदेखिको समस्यालाई नजिकिएको चुनावसँग जोड्दै किशोर दहालले उनीसँग जनकपुरमा गरेको कुराकानीः
मधेसको महिलाको मुख्य समस्या के हो?
मुख्य रुपमा पुरुषवादी चिन्तन र हाम्रा कतिपय रीतिरिवाजले महिलालाई दबाएर राखेको छ। उनीहरु खुलेर अगाडि आउन पाएका छैनन्। उनीहरुले अवसर पनि पाएका छैनन्। यद्यपि यहाँ पढेलेखेका, नेतृत्व गर्न सक्ने महिला पनि छन्। आन्दोलनमा पनि महिलाको उपस्थिति उल्लेखनीय छ। उनीहरु सक्रिय पनि छन्। तर, अवसरमा पुरुष हावी भएको देखिन्छ। जस्तो, स्थानीय तहको चुनावमा पनि महिलालाई कुनै दलले मेयरमा विश्वास गरेनन्। महिलाले चलाउन सक्दैनन् भन्ने मानसिकता छ।
त्यसो भए यहाँका महिलाको लडाइँ चाहिँ के हो त?
हामी ५१ प्रतिशत छौं भने हामीले बराबरी अवसर पाउनुपर्छ। बोल्न, आन्दोलन र संघर्ष गर्न महिला सक्षम छन् भने राजनीतिक अवसरमा सक्षम किन नहुने भन्ने हाम्रो मुख्य प्रश्न हो। हामीले पद पायौं भने हाम्रो क्षमता देखाउन सक्छौं। स्थानीय तहदेखि माथिल्लो निकायसम्म पुरुष नै निर्णायक बनेर बसेका छन्। पदमा पुग्ने अवसर दिइयो भने बाँकी ठीक हुँदै आउँछ।
यो चुनावमा महिलाको मुख्य अपेक्षा के छ त?
मुख्य रुपमा महिलाको प्रतिनिधित्व कति हुन्छ भन्ने नै अहिलेको सरोकार हो। प्रत्यक्षतर्फ निकै कम महिलाको उम्मेदवारी परेको छ। महिला बढी उम्मेदवार भइदिएको भए बढी निर्वाचित हुने थिए। उनीहरुले महिलामैत्री कानुन बनाउन भूमिका खेल्ने थिए। तर, त्यो अवस्था रहेन। पुरुष नै हावी भएका छन्।
महिलाको बढी प्रतिनिधित्व भएर महिलामैत्री कानुन बन्ला जस्तो लाग्छ?
प्रत्यक्षतर्फ नभए पनि समानुपातिकबाट केही सांसदहरु जानुहुन्छ। उहाँहरुले महिलाको पक्षमा बोल्नुहुन्छ, संघर्ष गर्नुहुन्छ भन्ने विश्वास लाग्छ। तर, पार्टी हाँक्ने पुरुषहरु नै हुनुहुन्छ। त्यसैले महिलाको संघर्ष कति सफल होला, त्यो त कुर्नैपर्छ।
महिलाकै हकमा पनि पहाडे महिलाको निर्णय र सम्पत्तिमा अलि बढी अधिकार र पहुँच देखिन्छ। मधेसमा त्यो किन कम भएको?
त्यस्तो छैन। त्यो भनिने र सुनिने कुरा मात्रै हो। तराईका महिलाको अवस्थामा धेरै सुधार भएको छ। तर, श्रीमानले खान–लाउन दिइहाल्छ भने बाँकी कुरा किन चाहियो भन्ने सोचाइले पहिल्यैदेखि निरन्तरता पायो। हामीले पनि त्यही देख्यौं। तर, अहिले केही सुधार हुँदै आएको छ। सम्पत्ति र निर्णयमा अधिकार त पहाडको पनि शहरी भेगको महिलामा केही होला, तर भित्री गाउँमा त मधेसकै जस्तो अवस्था छ। दुःख उस्तै हो।
चेतनास्तर उकास्ने, अवसरमा पहुँच बढाउन भूमिका खेल्ने दायित्व त राजनीतिक दलहरुको पनि हो। उनीहरुले किन प्रयास नगरेका?
उनीहरु बोल्छन् मात्रै, व्यवहारमा देखाउँदैनन्। उनीहरु भाषण मात्रै गर्छन्। पुरुष नेताहरुमा महिला अगाडि नबढून् भन्ने सोच छ। पहिलेदेखि गढेर बसेको विचार हावी छ। सबै उस्तै छैनन्, कतिपय त अगाडि बढाउन सघाउनेहरु पनि छन्।
नेपाल लाइभमा प्रकाशित / http://nepallive.com/story/6786
No comments:
Post a Comment