किशोर दहाल
होला, तपाईंले राज्यको नुन चाट्नुभएको छैन। एकबारको जिन्दगीमा सानो परिवारको सानै खुसी किन्न परदेशीनुभएको होला। वा, दु:ख गरेर, पसिना बगाएर दैनिकी गुजारिरहनुभएको होला। अथवा, जति हाड घोटे पनि चित्तबुझ्दो प्रतिफल नपाएर चुत्थो जिन्दगीलाई दिनदिनै सराप्दै बस्नुभएको पनि हुनसक्छ।
तपाईं स्वयं राज्यबाटै पीडित भएको पनि हुनसक्छ।
तर, तपाईं राज्यको जस्तै भाषा बोलेर अधिकार माग्दै गरेकाहरू प्रति असहिष्णुता व्यक्त नगर्नुहोला। उनीहरू राज्यप्रति अपनत्व खोजिरहेका छन्; तपाईं बिझाउने शब्द ओकलेर राज्यको 'चम्चे' बन्नेतिर नलाग्नुस्। सीमान्तीकृतहरूले राज्यसँग अन्य नागरिक बराबरको हैसियत माग्दा तपाईं टाउको नदुखाउनुस्।
बहिष्करणमा परेकाहरूले आज अधिकार नपाए भोलि पाउँछ। छलफलले नपाए दबाबले पाउँछ। बोलीले नपाए गोलीले पाउँछ। उसले आफ्नो अधिकार खोसेर लिन्छ, लिन्छ। राज्यको ठेकेदारी तपाईं नलिनुस्। अधिकार तपाईंसँग मागिएको होइन; राज्यको नेतृत्वकर्तासँग मागिएको हो।
सीमान्तीकृतहरूले आफ्नो बोली र उपस्थिति राज्यलाई सुनाइरहेको छ। आफ्नोे अनुहारको ढाँचा र बान्की देखाइरहेको छ। वर्षौंदेखिको दलन राज्यलाई बताइरहेछ। तपाईं बित्थामा बीचमा हस्तक्षेप गर्दै 'म पनि बाहुन हुँ, गरिब छु' भन्दै विषयान्तर नगराइदिनुस्। तपाईंसँग पनि उस्तै समस्या भए राज्यलाई सुनाउनुस्। आवश्यक लाग्दैन भने चुप लाग्नुस्। अरूका समस्यालाई भ्रष्टिकरण नगर्नुस्।
...
(कोठामा पुराना कापी, कागजपत्र यताउता गर्दा, मिलाउँदा धेरैले यस्ता किसिमका आफ्नै अक्षरहरू भेट्छन् होला। जस्तो कि आज मैले भेटें। यो आग्रह खास व्यक्तिप्रति भन्दा पनि सामाजिक सञ्जालमा अनेकथरी भाष्य खडा गर्नेहरू प्रति लक्षित थियो। त्यतिबेला मधेस आन्दोलन चलिरहेको थियो तर पहाडी मुलका केही साथीहरू मधेसका मागलाई भ्रष्टिकरण गर्न तल्लीन थिए। उनीहरूकै प्रतिक्रियामा लेखिएको थियो सायद। )
होला, तपाईंले राज्यको नुन चाट्नुभएको छैन। एकबारको जिन्दगीमा सानो परिवारको सानै खुसी किन्न परदेशीनुभएको होला। वा, दु:ख गरेर, पसिना बगाएर दैनिकी गुजारिरहनुभएको होला। अथवा, जति हाड घोटे पनि चित्तबुझ्दो प्रतिफल नपाएर चुत्थो जिन्दगीलाई दिनदिनै सराप्दै बस्नुभएको पनि हुनसक्छ।
तपाईं स्वयं राज्यबाटै पीडित भएको पनि हुनसक्छ।
तर, तपाईं राज्यको जस्तै भाषा बोलेर अधिकार माग्दै गरेकाहरू प्रति असहिष्णुता व्यक्त नगर्नुहोला। उनीहरू राज्यप्रति अपनत्व खोजिरहेका छन्; तपाईं बिझाउने शब्द ओकलेर राज्यको 'चम्चे' बन्नेतिर नलाग्नुस्। सीमान्तीकृतहरूले राज्यसँग अन्य नागरिक बराबरको हैसियत माग्दा तपाईं टाउको नदुखाउनुस्।
बहिष्करणमा परेकाहरूले आज अधिकार नपाए भोलि पाउँछ। छलफलले नपाए दबाबले पाउँछ। बोलीले नपाए गोलीले पाउँछ। उसले आफ्नो अधिकार खोसेर लिन्छ, लिन्छ। राज्यको ठेकेदारी तपाईं नलिनुस्। अधिकार तपाईंसँग मागिएको होइन; राज्यको नेतृत्वकर्तासँग मागिएको हो।
सीमान्तीकृतहरूले आफ्नो बोली र उपस्थिति राज्यलाई सुनाइरहेको छ। आफ्नोे अनुहारको ढाँचा र बान्की देखाइरहेको छ। वर्षौंदेखिको दलन राज्यलाई बताइरहेछ। तपाईं बित्थामा बीचमा हस्तक्षेप गर्दै 'म पनि बाहुन हुँ, गरिब छु' भन्दै विषयान्तर नगराइदिनुस्। तपाईंसँग पनि उस्तै समस्या भए राज्यलाई सुनाउनुस्। आवश्यक लाग्दैन भने चुप लाग्नुस्। अरूका समस्यालाई भ्रष्टिकरण नगर्नुस्।
...
(कोठामा पुराना कापी, कागजपत्र यताउता गर्दा, मिलाउँदा धेरैले यस्ता किसिमका आफ्नै अक्षरहरू भेट्छन् होला। जस्तो कि आज मैले भेटें। यो आग्रह खास व्यक्तिप्रति भन्दा पनि सामाजिक सञ्जालमा अनेकथरी भाष्य खडा गर्नेहरू प्रति लक्षित थियो। त्यतिबेला मधेस आन्दोलन चलिरहेको थियो तर पहाडी मुलका केही साथीहरू मधेसका मागलाई भ्रष्टिकरण गर्न तल्लीन थिए। उनीहरूकै प्रतिक्रियामा लेखिएको थियो सायद। )
