नेम्वाङलाई पन्छाएर ईश्वर पोखरेलले हत्याए ‘आफ्नै लागि’ सिर्जना गरिएको पद

किशोर दहाल

मंगलबार, मंसिर १४, २०७८, ०५:५३

काठमाडौं- असोज १५ देखि १७ सम्म आयोजित एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशनले सिर्जना गरेको पद थियो, वरिष्ठ उपाध्यक्ष। नेताहरुको भनाइ थियो- त्यो ईश्वर पोखरेललाई सिर्जना गरिएको पद हो। नेताहरुको ठोकुवा र स्वयं पोखरेलको अपेक्षालाई केन्द्रित गरेर नेपाल लाइभमा प्रकाशित भएको थियो- वरिष्ठ उपाध्यक्ष : ईश्वर पोखरेललाई सिर्जना गरिएको पद!

सोमबार पोखरेल सोही पदमा निर्विरोध निर्वाचित भएका छन्। आइतबार मध्यरातमा सुरु भएको बन्दसत्रमा केपी शर्मा ओलीले प्रस्तुत गरेको सूचीमा अपेक्षाकृत रुपमै पोखरेलको नाम वरिष्ठ उपाध्यक्षको छेउमै उभिएको थियो। ओलीलाई शनिबार रातिको बन्दसत्रले पदाधिकारीसहित केन्द्रीय सदस्यहरुको नामावली पेश गर्ने अधिकार दिएको थियो। वरिष्ठ उपाध्यक्षमा अरु कसैको दाबी नपरेपछि पोखरेल निर्विरोध निर्वाचित भएका छन्।

पोखरेलले सो पद सहजै पाएका भने होइनन्। कुन पदमा को नेताले बाजी मार्लान् भन्ने केही महिनायताको खेलोफड्कोमा मौनप्रायः देखिएका सुवास नेम्वाङले महाधिवेशनको सरगर्मी उच्च बिन्दुमा पुगेसँगै वरिष्ठ उपाध्यक्षमा आफ्नो दाबी खुलाएका थिए। सुरुवातमा आफूलाई ‘साथीभाइले वरिष्ठ उपाध्यक्षमा लड्नू भनेका छन्‘ भन्दै कूटनीतिक भाषामा आफ्नो आकांक्षा स्पष्ट पारेका थिए।

शनिबार र आइतबार भने नेम्वाङले आफ्नो अडान यति तीव्र पारेका थिए कि निकटस्थमार्फत ओलीलाई सन्देश नै पठाए- ‘वरिष्ठ उपाध्यक्ष नपाए चुनाव लड्न तयार छु।‘ नेम्वाङले एमालेमा आफ्नो नेता केपी ओली मात्रै भएकाले उनी र आफ्नो बीचमा अर्को व्यक्तिलाई स्वीकार नगर्ने स्पष्ट पारे। चुनाव लड्नुपर्ने हुनसक्ने परिस्थितिलाई अन्दाज गर्दै सोही पदमा उम्मेदवारीको तयारी गरेका घनश्याम भुसाललाई उपाध्यक्षको उम्मेदवार हुन मनाए।

एमालेमा मूलभूत रुपमा त्यही हुन्छ, जुन ओलीले चाहेका छन्। वरिष्ठ नेतामा उनको रोजाइ नेम्वाङ होइन, पोखरेल देखिए। ओलीले पोखरेलका लागि प्रयास गरे। ओलीले पोखरेललाई नेम्वाङका लागि सो पद छाडिदिन आग्रह गरेनन्, नेम्वाङलाई भने आग्रह मात्रै गरेनन्, आश्वासन पनि दिए। आगामी चुनावपछि पार्टीले राष्ट्रपति पाउने भएमा नेम्वाङलाई उम्मेदवार बनाउने बताए।

अघि बढ्नु पोखरेलको बाध्यता

दुई पटक महासचिवको जिम्मेवारीमा रहेका पोरखेललाई फेरि महासचिव नै बन्न एमालेको विधानले दिँदैनथ्यो, उनी आफैं पनि ‘दिक्क’ भइसकेका थिए। त्यसैले त्यसभन्दा माथिल्लो पदमा पुग्नु उनको बाध्यता थियो। त्यसका लागि उचित पद थियो, वरिष्ठ उपाध्यक्ष।

पोखरेलले नवौं महाधिवेशनभन्दा केही अघिदेखि पार्टीभित्र ओलीलाई साथ दिँदै आएका थिए। आठौं महाधिवेशनमा झलनाथ खनालको प्यानलबाट महासचिव बनेका उनी नवौं महाधिवेशनमा ओलीको प्यानलबाट सोही पदमा दोहोरिए। त्यसयता उनले दृढतापूर्वक ओलीलाई साथ दिँदै आएका छन्। ओली निकटका कतिपय नेताहरुले खुलेर नभनिरहेको परिस्थितिमा अगाडि बढेर पोखरेलले नै दशौं महाधिवशेनबाट पनि ओली नै अध्यक्ष हुने दोहोर्‍याएको दोहोर्‍याई गरेका थिए। त्यसका लागि उनको तर्क थियो, ‘यतिबेला केपी ओली यो ध्रुवको एउटा नेता हो। कमाण्डर हो। त्यसैले उहाँ कमजोर हुने कुरा गर्नुहुँदैन। यो कुनै उहाँप्रतिको अतिरिक्त भक्तिभाव होइन। अहिलेको राजनीतिको कटु यथार्थलाई बुझ्नुपर्ने कुरा हो।’

ओलीका लागि आफूपछिका वरिष्ठ नेता पोखरेल नै हुन्। त्यसको पुष्टि उनले देश बाहिर जाँदा पोखरेललाई जिम्मेवारी दिने गरेको सन्दर्भले पनि गर्छन्। आबद्धता र संगठनात्मक सक्रियताको हिसाबले पनि पोखरेल ओली हाराहारीकै नेतामा पर्छन्। पार्टीमा योगदानको हिसाबले आफू बराबरको नेता र आफूलाई निरन्तर साथ दिने गरेको नेताको कारणले पनि ओलीलाई पोखरेल सहज भएका हुन्।

यसअघि ओलीले पोखरेललाई केही पटक ‘अपमान’ गरेका थिए। नेकपा गठन गर्दा पोखरेललाई महासचिव नबनाइएको, मन्त्रिपरिषद्मा ‘खाँदैनन् होला’ भनेर दिएको रक्षा मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको र पछि त रक्षा मन्त्रालयको जिम्मेवारी पनि खोसिएको जस्ता सन्दर्भलाई केलाउँदा ओलीले पोखरेललाई वरिष्ठ उपाध्यक्ष नबनाएर फेरि पनि अपमान गर्न सक्ने शंका व्यक्त भएका थिए। त्यहीमाथि ओलीकै निकट नेता सुवास नेम्वाङले पनि त्यही पदमा दाबी गरेपछि ओली उतै ढल्किने हुन् कि भन्ने आकलन भएका थिए। तर, महत्त्वपूर्ण समयमा ओलीले पोखरेलकै लागि जोड लगाए।

एमालेको विधानमा ‘पार्टीका निवर्तमान अध्यक्ष वरिष्ठ नेता हुने छन्, महाधिवेशनले अन्यथा निर्धारण गरेकोमाबाहेक निजको मर्यादाक्रम अध्यक्षपछि रहनेछ’ भन्ने उल्लेख छ। तर, यसरी वरिष्ठ नेता बन्ने कोही नेता अब एमालेमा छैनन्। त्यसैले अध्यक्षपछिको वरीयतामा वरिष्ठ उपाध्यक्ष रहने निश्चित छ, यद्यपि यसबारे विधानमा केही भनिएको छैन। बरु विधानमै उपाध्यक्षको अधिकार र कर्तव्यभन्दा वरिष्ठ उपाध्यक्षको हकमा एउटा बुँदा बढी राखिएको छ- ‘अध्यक्षको अनुपस्थितिमा अध्यक्षले गर्ने काम गर्ने।’

यसरी उनी महाधिवेशनबाट निर्वाचित भएरै ओली पछिको वरीयतामा पुगेका छन्, ओलीपछिको नेता हुन हुन पुगेका छन्।

नेपाल लाइभमा प्रकाशित । https://nepallive.com/story/265918