नेपाल लाइभ
मंसिर २६, २०७४| प्रकाशित ०५:१६
प्रतिनिधिसभामा प्रत्यक्षतर्फका १६५ मध्ये १६४ स्थानको नतिजा आइसक्दा महिला प्रतिनिधित्व न्यून देखिएको छ। हालसम्म ६ महिलाले मात्रै प्रतिनिधिसभाका लागि स्थान सुरक्षित गरेका छन् भने बाँकी एक स्थानको गणनामा महिला उम्मेदवारकै अग्रता छ।
महिला प्रतिनिधित्वको यो अवस्था र अन्य विषयमा ललितपुर ३ बाट प्रतिनिधिसभामा निर्वाचित तथा माओवादी केन्द्रकी प्रवक्ता पम्फा भुसालसँग किशोर दहालले गरेको कुराकानी:
तपाईंको जितका कारण के-के हुन्?
जनताको भोट।
तर प्रतिस्पर्धीभन्दा बढी भोटचा हिँ कसरी पाउनुभयो?
मैले ०६४ पनि जितेको क्षेत्र हो। अनि ललितपुर भनेको वामपन्थीको आधार पनि हो। ०७० सालमा कम्युनिष्टहरु विभाजित हुँदा कांग्रेसले जितेको थियो। अहिले सबै वामपन्थी पार्टीहरु मिलेर एउटै शक्ति बनेर जाँदाखेर हामीलाई सफलता मिल्यो। तर मलाई भने भोट दिँदा वामपन्थी मात्रै होइन, गैरवामपन्थीहरुले पनि दिनुभएको छ। किनकि, राजनीतिक स्थिरता र समृद्धिको चाहना त गैरवामपन्थीलाई पनि थियो। त्यसैले मलाई मत दिन जरुरी ठानेर भोट दिनुभयो।
चुनावी प्रतिस्पर्धामा उत्रिनुभएका धेरै महिलाले चुनाव हार्नुभयो। न्यून संख्याका महिलाले मात्रै चुनाव जित्न सके। यसको कारण के हो?
उहाँहरुलाई मत दिने मतदाता नै कम भएर होला। मुख्य त महिला प्रतिस्पर्धी नै निकै कम हुनुहुन्थ्यो। त्यसैले पनि विजयी उम्मेदवार कम देखिनुभएको हो। तर, हार्नुको कारण उम्मेदवारहरुको तयारी कम भएर पनि हुनसक्छ। अर्कोतर्फ जुनसुकै पार्टीका महिला उम्मेदवारहरुलाई पनि स्रोत परिचालन गर्न पनि मुस्किल छ। त्यो पनि कारण हुनसक्छ। अर्कोतर्फ चुनावी लहरको कुरा पनि आउँछ। त्यहाँ महिला वा पुरुष उम्मेदवार हेरिँदैन। कतै वामपन्थी लहर छ , त्यहाँ अन्य पार्टीका उम्मेदवारले जित्न गाह्रो भयो। त्यस्तै २ नम्बर प्रदेशमा मधेस केन्द्रित दलका उम्मेदवारभन्दा बाहेक अन्यलाई जित्न गाह्रो भयो।
तर दलहरुले 'डेन्जर जोन' मा महिलाहरुलाई उम्मेदवार बनाउने पाइन्छ। आर्थिक भार खेप्न पनि महिला उम्मेदवारलाई सकस नै देखिन्छ। यो पनि त कारण होला नि!
चुनाव निकै भड्किलो र खर्चिलो छ। विशेषगरी उपत्यका बाहिर झनै गाह्रो छ। उपत्यकामा अलि सजिलो छ। म आधा घन्टामा चुनाव प्रचारमा जान र आधा घन्टामा आउन भ्याउँथेँ। आफ्नै घरमा चिया खाएर प्रचारमा गएर आफ्नै घरमा खाना खान आउन भ्याउँथे। तर, निर्वाचन क्षेत्र घटेर ठूल्ठूला क्षेत्र भएका ठाउँमा जोसुकैलाई पनि गाह्रो छ। महिलालाई स्रोत परिचालन गर्ने कुरा समस्याको कुरा हो। तर, धेरै पार्टीले महिलालाई प्रत्यक्षतिरको सांसद नै बनाएनन्। उनीहरुले समानुपातिकतिरबाट उम्मेदवार बनाउन चाहे। त्यसैले अब ८० प्रतिशतभन्दा बढी समानुपातिकबाट पठाएर ३३ प्रतिशतको हिसाब मिलाउन खोजेको देखिन्छ। यसले पनि महिलाको प्रत्यक्षतर्फको महिलाको न्यून जितको कारण हो।
अबका सरकारको दायित्व र भूमिका केके हुन्छन्?
सरकारले संविधान लागू गर्छ। केन्द्रीय घोषणापत्र जारी गरेकाले त्यही अनुसार काम गर्ने छ। पाँच वा दस वर्षमा गर्ने कामको वाचा गरेको छ। त्यही अनुसार कार्यक्रम बनाएर काम गर्छ। त्यसैले संविधान अनुकूलका ऐन नियम बनाउने, बजेटहरु पारित गर्ने, योजनाहरु पारित गर्ने कुरा संसदले गर्छ।
कांग्रेस चाहिँ कम्युनिस्टहरुले अधिनायकवाद ल्याउँछन् भनेर डराइरहेको छ। त्यस्तै मधेस केन्द्रित दलहरु पहिले संविधान संशोधनमा नरम थियो, अब वाम एकतासँगै संविधान संशोधन नहुने हो कि भनेर संशय मानिरहेको छ। कसरी सबैलाई मिलाउनुहुन्छ?
पहिले संसदलाई पूरा हुन दिनुस् न। संसदको बैठक बस्दै गर्छ। एजेन्डाहरु आउँदै गर्छ। तर हामी आफ्नो तर्फबाट सकारात्मक वातावरण बनाउन अधिकतम प्रयास गर्छौं।
कांग्रेस त डराइरहेकै छ। सान्त्वना केही हुन्छ कि?
कांग्रेस किन डराउने? कांग्रेसले बढी भोट ल्याउँदा हामी डराएनौं क्यारे! उसले पनि ढुक्कसित आफ्ना राजनीतिक गतिविधिहरु गरे हुन्छ। म त्यसकै लागि विशेष अपिल गर्छु।
७ मध्ये ६ वटामा वाम गठबन्धनकै सरकार बन्ने प्रारम्भिक संकेत देखिन्छ। त्यहाँ महिला मुख्यमन्त्री बनाउन केही पहल वा दबाब दिने काम हुन्छ कि!
हुन्छ। बन्छन् पनि।
कम्तीमा कति वटा मुख्यमन्त्री महिलालाई बनाउनुपर्ला?
बढीमा त जति बनाए पनि हुन्छ। तर, ३३ प्रतिशत नै बनाए पनि २ वटामा त बनाउनैपर्छ।
आगामी सरकारमा तपाईंको सहभागिता रहने सम्भावना कत्तिको छ?
पार्टी एकता संयोजन समितिले बसेर यस्ता कुरा निर्णय गर्छ। तर, मेरो दाबी वा रहर अहिले केही छैन।
नेपाल लाइभमा प्रकाशित / http://nepallive.com/story/8707
मंसिर २६, २०७४| प्रकाशित ०५:१६
प्रतिनिधिसभामा प्रत्यक्षतर्फका १६५ मध्ये १६४ स्थानको नतिजा आइसक्दा महिला प्रतिनिधित्व न्यून देखिएको छ। हालसम्म ६ महिलाले मात्रै प्रतिनिधिसभाका लागि स्थान सुरक्षित गरेका छन् भने बाँकी एक स्थानको गणनामा महिला उम्मेदवारकै अग्रता छ।
महिला प्रतिनिधित्वको यो अवस्था र अन्य विषयमा ललितपुर ३ बाट प्रतिनिधिसभामा निर्वाचित तथा माओवादी केन्द्रकी प्रवक्ता पम्फा भुसालसँग किशोर दहालले गरेको कुराकानी:
तपाईंको जितका कारण के-के हुन्?
जनताको भोट।
तर प्रतिस्पर्धीभन्दा बढी भोटचा हिँ कसरी पाउनुभयो?
मैले ०६४ पनि जितेको क्षेत्र हो। अनि ललितपुर भनेको वामपन्थीको आधार पनि हो। ०७० सालमा कम्युनिष्टहरु विभाजित हुँदा कांग्रेसले जितेको थियो। अहिले सबै वामपन्थी पार्टीहरु मिलेर एउटै शक्ति बनेर जाँदाखेर हामीलाई सफलता मिल्यो। तर मलाई भने भोट दिँदा वामपन्थी मात्रै होइन, गैरवामपन्थीहरुले पनि दिनुभएको छ। किनकि, राजनीतिक स्थिरता र समृद्धिको चाहना त गैरवामपन्थीलाई पनि थियो। त्यसैले मलाई मत दिन जरुरी ठानेर भोट दिनुभयो।
चुनावी प्रतिस्पर्धामा उत्रिनुभएका धेरै महिलाले चुनाव हार्नुभयो। न्यून संख्याका महिलाले मात्रै चुनाव जित्न सके। यसको कारण के हो?
उहाँहरुलाई मत दिने मतदाता नै कम भएर होला। मुख्य त महिला प्रतिस्पर्धी नै निकै कम हुनुहुन्थ्यो। त्यसैले पनि विजयी उम्मेदवार कम देखिनुभएको हो। तर, हार्नुको कारण उम्मेदवारहरुको तयारी कम भएर पनि हुनसक्छ। अर्कोतर्फ जुनसुकै पार्टीका महिला उम्मेदवारहरुलाई पनि स्रोत परिचालन गर्न पनि मुस्किल छ। त्यो पनि कारण हुनसक्छ। अर्कोतर्फ चुनावी लहरको कुरा पनि आउँछ। त्यहाँ महिला वा पुरुष उम्मेदवार हेरिँदैन। कतै वामपन्थी लहर छ , त्यहाँ अन्य पार्टीका उम्मेदवारले जित्न गाह्रो भयो। त्यस्तै २ नम्बर प्रदेशमा मधेस केन्द्रित दलका उम्मेदवारभन्दा बाहेक अन्यलाई जित्न गाह्रो भयो।
तर दलहरुले 'डेन्जर जोन' मा महिलाहरुलाई उम्मेदवार बनाउने पाइन्छ। आर्थिक भार खेप्न पनि महिला उम्मेदवारलाई सकस नै देखिन्छ। यो पनि त कारण होला नि!
चुनाव निकै भड्किलो र खर्चिलो छ। विशेषगरी उपत्यका बाहिर झनै गाह्रो छ। उपत्यकामा अलि सजिलो छ। म आधा घन्टामा चुनाव प्रचारमा जान र आधा घन्टामा आउन भ्याउँथेँ। आफ्नै घरमा चिया खाएर प्रचारमा गएर आफ्नै घरमा खाना खान आउन भ्याउँथे। तर, निर्वाचन क्षेत्र घटेर ठूल्ठूला क्षेत्र भएका ठाउँमा जोसुकैलाई पनि गाह्रो छ। महिलालाई स्रोत परिचालन गर्ने कुरा समस्याको कुरा हो। तर, धेरै पार्टीले महिलालाई प्रत्यक्षतिरको सांसद नै बनाएनन्। उनीहरुले समानुपातिकतिरबाट उम्मेदवार बनाउन चाहे। त्यसैले अब ८० प्रतिशतभन्दा बढी समानुपातिकबाट पठाएर ३३ प्रतिशतको हिसाब मिलाउन खोजेको देखिन्छ। यसले पनि महिलाको प्रत्यक्षतर्फको महिलाको न्यून जितको कारण हो।
अबका सरकारको दायित्व र भूमिका केके हुन्छन्?
सरकारले संविधान लागू गर्छ। केन्द्रीय घोषणापत्र जारी गरेकाले त्यही अनुसार काम गर्ने छ। पाँच वा दस वर्षमा गर्ने कामको वाचा गरेको छ। त्यही अनुसार कार्यक्रम बनाएर काम गर्छ। त्यसैले संविधान अनुकूलका ऐन नियम बनाउने, बजेटहरु पारित गर्ने, योजनाहरु पारित गर्ने कुरा संसदले गर्छ।
कांग्रेस चाहिँ कम्युनिस्टहरुले अधिनायकवाद ल्याउँछन् भनेर डराइरहेको छ। त्यस्तै मधेस केन्द्रित दलहरु पहिले संविधान संशोधनमा नरम थियो, अब वाम एकतासँगै संविधान संशोधन नहुने हो कि भनेर संशय मानिरहेको छ। कसरी सबैलाई मिलाउनुहुन्छ?
पहिले संसदलाई पूरा हुन दिनुस् न। संसदको बैठक बस्दै गर्छ। एजेन्डाहरु आउँदै गर्छ। तर हामी आफ्नो तर्फबाट सकारात्मक वातावरण बनाउन अधिकतम प्रयास गर्छौं।
कांग्रेस त डराइरहेकै छ। सान्त्वना केही हुन्छ कि?
कांग्रेस किन डराउने? कांग्रेसले बढी भोट ल्याउँदा हामी डराएनौं क्यारे! उसले पनि ढुक्कसित आफ्ना राजनीतिक गतिविधिहरु गरे हुन्छ। म त्यसकै लागि विशेष अपिल गर्छु।
७ मध्ये ६ वटामा वाम गठबन्धनकै सरकार बन्ने प्रारम्भिक संकेत देखिन्छ। त्यहाँ महिला मुख्यमन्त्री बनाउन केही पहल वा दबाब दिने काम हुन्छ कि!
हुन्छ। बन्छन् पनि।
कम्तीमा कति वटा मुख्यमन्त्री महिलालाई बनाउनुपर्ला?
बढीमा त जति बनाए पनि हुन्छ। तर, ३३ प्रतिशत नै बनाए पनि २ वटामा त बनाउनैपर्छ।
आगामी सरकारमा तपाईंको सहभागिता रहने सम्भावना कत्तिको छ?
पार्टी एकता संयोजन समितिले बसेर यस्ता कुरा निर्णय गर्छ। तर, मेरो दाबी वा रहर अहिले केही छैन।
नेपाल लाइभमा प्रकाशित / http://nepallive.com/story/8707
No comments:
Post a Comment