दुई पार्टी विभाजन : कस्तो बन्यो प्रदेश सभाको शक्ति संरचना?

किशोर दहाल

बुधबार, भदौ २३, २०७८, १५:०२

काठमाडौं- नेकपा एमाले र जनता समाजवादी पार्टीको विभाजनसँगै सातमध्ये ६ वटा प्रदेशको प्रदेश सभाको शक्ति संरचनामा परिवर्तन आएको छ। प्रदेश १, प्रदेश २, बागमती प्रदेश, लुम्बिनी प्रदेश, कर्णाली प्रदेश र सुदूरपश्चिम प्रदेशका प्रदेश सभामा पछिल्लो विभाजनले प्रभाव पारेको छ। गण्डकी प्रदेश सभा भने कुनै प्रभाव परेन।

प्रदेश १, प्रदेश २, बागमती र कर्णालीमा चौथो दलको रुपमा एकीकृत समाजवादीको उपस्थिति देखिएको छ। यो दलको गण्डकी प्रदेश सभामा कुनै उपस्थिति छैन। तर लुम्बिनीमा छैटौं र सुदूरपश्चिममा भने पहिलो दलको रुपमा उभिएको छ।

जनता समाजवादी पार्टी विभाजन भई गठन भएको लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीको प्रभाव खासै परेको छैन। प्रदेश २ मा लोसपा तेस्रो ठूलो दल भएको छ। त्यस्तै, १ सांसद सहित सुदूरपश्चिममा पाँचौं दलको रुपमा उपस्थित भएको छ। अन्यत्र यो दलको उपस्थिति देखिँदैन।

दलीय शक्ति र गठबन्धनको कारण प्रदेश १ र बागमती प्रदेशका सरकार तत्कालै अल्पमतमा पर्ने देखिन्छ। प्रदेश १ मा अहिले बहुमतका लागि ४७ जना आवश्यक पर्छ। तर मुख्यमन्त्री भीम आचार्यको दल नेकपा एमालेसँग ४१ सांसद मात्रै छन्। गठबन्धनमा आबद्ध बाकेकका सबैले साथ दिए पनि उनले बहुमत पुर्याउन सक्दैनन्। त्यस्तै, बागमती प्रदेशकी मुख्यमन्त्री अष्टलक्ष्मी शाक्य पनि अल्पमतमा परेकी छन्। सो प्रदेशमा बहुमतको लागि ५५ जना आवश्यक पर्छ। तर उनको दल एमालेसँग ४३ सांसद मात्रै छन्।

गठबन्धनका लागि अन्य प्रदेशका सरकार भने सुरक्षित देखिन्छन्। तर एकल बहुमत भने कुनै प्रदेशमा कुनै दलको पनि छैन।

सातै प्रदेशमा दलीय उपस्थिति

प्रदेश १

प्रदेश सभाको आकार- ९३

अहिले कायम रहेको सांसद संख्या- ९२

एमाले- ४१

कांग्रेस- २१

माओवादी केन्द्र- १५

एकीकृत समाजवादी- १०

जसपा- ३

राप्रपा- १

संयुक्त लोकतान्त्रिक राष्ट्रिय मञ्च- १

* स्वतन्त्र सांसद नारायण बहादुर मगर माओवादी केन्द्र प्रवेश गरेका। एमाले प्रवेश गरेका माओवादी केन्द्रका सांसद टंक आम्बुहाङ पदमुक्त भएका। 

प्रदेश २

प्रदेश सभाको आकार- १०७

अहिले कायम रहेको सांसद संख्या- १०४

जसपा- ३९

कांग्रेस- १९

लोसपा- १६

एकीकृत समाजवादी- १३

माओवादी केन्द्र- ८

एमाले- ८

नेपाल संघीय समाजवादी पार्टी- १

* सुरुवातमा संघीय समाजवादी फोरमको ३९ सिट थियो। स्वतन्त्र सांसद शेख अबुलकलाम आजाद सो पार्टी प्रवेश गरेका। र सांसद संख्या ३० पुगेको। नयाँ शक्तिसँग एकीकरण गरेर समाजवादी पार्टी बनेको र पछि राजपासँग एकता गरी जसपा बनेपछि कुल सांसद ५५ पुगेका।

माओवादी केन्द्रले एमाले प्रवेश गरेका आफ्ना चार सांसदहरु रामचन्द्र मण्डल, ज्वाला कुमारी साह, कुन्दनप्रसाद कुशवाह र मोहम्मद समिरलाई पदमुक्त गरेको। समानुपातिक सांसद समिरको स्थानमा पस्मिना कादरीलाई मनोनित। सुरुवातमा ११ सांसद रहेको सो पार्टीबाट अहिले ८ सांसद।

बागमती प्रदेश

प्रदेश सभाको आकार- ११०

अहिले कायम रहेको सांसद संख्या- १०९

एमाले- ४३

माओवादी केन्द्र- २३

कांग्रेस- २२

एकीकृत समाजवादी- १३

विवेकशील साझा पार्टी- ३

नेमकिपा- २

राप्रपा- २

जसपा [स्वतन्त्र सांसद]- १

* एमाले सांसद पशुपति चौलागाईंको निधन भएको।

गण्डकी प्रदेश

प्रदेश सभाको आकार- ६०

अहिले कायम रहेको सांसद संख्या- ५९

एमाले- २७

कांग्रेस- १५

माओवादी केन्द्र- १२

राजमो- २

जसपा- २

स्वतन्त्र- १

* राजमोका तीनमध्ये एक सांसद कृष्ण थापा पदमुक्त भएका।

लुम्बिनी प्रदेश

प्रदेश सभाको आकार- ८७

अहिलेका कायम रहेका सांसद संख्या- ८०

एमाले- ३६ [सूर्य चिह्नमा जितेका धर्मलाल श्रीवास्तवसहित]

कांग्रेस- १९

माओवादी केन्द्र- १९

जसपा- ३

राजमो- १

एकीकृत समाजवादी- १

सूर्य चिह्नमा जितेका [अजय शाही]- १

* माओवादी केन्द्रका दुई सांसदहरु दधिराम न्यौपाने र दिनेश पन्थी एमालेमा प्रवेश गरेपछि पदमुक्त गरिएका। साथै, नेकपाबाट निर्वाचित भएकी विमला ओलीले माओवादी केन्द्र रोजेपछि सो दलको आकार १९ सदस्यीय भएको।

जसपाका तीन सांसदहरु सन्तोषकुमार पाण्डेय, विजयकुमार यादव र कल्पना पाण्डे निष्कासित भएका। तत्कालीन राजपाको समानुपातिक सांसद बिना पन्तले राजीनामा दिएपछि कल्पना पाण्डे सांसदमा मनोनित भएकी थिइन्। एमालेका सांसदहरु अमर डाँगी र दृगनारायण पाण्डेले राजीनामा दिएका।

कांग्रेसका समानुपातिक सांसद बलदेव शर्मा पौडेलको निधन भएपछि उनको स्थानमा शंकर गिरी मनोनित भएका थिए।

लुम्बिनी प्रदेशमा अजय शाही र धर्मलाल श्रीवास्तव सूर्य चिह्नबाट निर्वाचित भएका थिए। तर उनीहरु त्रिदयश त्रिपाठी नेतृत्वको स्वतन्त्र समूहमा आबद्ध छन्।

कर्णाली प्रदेश

प्रदेश सभाको आकार- ४०

अहिले कायम रहेको सांसद संख्या- ३५

एमाले- १३

माओवादी केन्द्र- १२

कांग्रेस- ६

एकीकृत समाजवादी- ३

राप्रपा- १

* आफ्नो सांसद धर्मराज शाही एमाले प्रवेश गरेपछि माओवादी केन्द्रले पदमुक्त गरेको।

फ्लोर क्रस गरी मुख्यमन्त्री महेन्द्रबहादुर शाहीलाई विश्वासको मत दिएका एमालेका चार सांसदहरु प्रकाश ज्वाला, नन्दसिंह बुढा, अमरबहादुर थापा, कुर्मराज शाहीलाई निष्कासन गरेको।

सुदूरपश्चिम प्रदेश

प्रदेश सभाको आकार- ५३

अहिले कायम रहेको सांसद संख्या- ५२

एकीकृत समाजवादी- १४

माओवादी केन्द्र- १३

कांग्रेस- १२

एमाले- ११

जसपा- १

लोसपा- १

* आफ्नो सांसद झपट बोहरा एमाले प्रवेश गरेपछि माओवादी केन्द्रले पदमुक्त गरेको।

नेपाल लाइभमा प्रकाशित। https://nepallive.com/story/258299